การแปลผลตรวจความสมบูรณ์ของเม็ดเลือด (Complete Blood Count - CBC)

การตรวจความสมบูรณ์ของเม็ดเลือด (Complete Blood Count - CBC) เป็นหนึ่งในการตรวจทางห้องปฏิบัติการที่ใช้กันอย่างแพร่หลายเป็นพื้นฐานการตรวจเบื้องต้นเลยทีเดียว โดยผล CBC นี้จะถูกนำมาใช้เพื่อประเมินสุขภาพโดยรวม คัดกรองภาวะโลหิตจาง การติดเชื้อ และโรคเกี่ยวกับเลือดอื่น ๆ การแปลผล CBC อย่างถูกต้องช่วยให้แพทย์สามารถวินิจฉัยและติดตามอาการของโรคได้อย่างแม่นยำ ในบทความนี้ เราจะอธิบายองค์ประกอบหลักของ CBC และความหมายของค่าที่ตรวจพบกันครับ

องค์ประกอบหลักของการตรวจ CBC และการแปลผล

การตรวจ CBC ประกอบด้วยค่าพื้นฐานหลักที่สำคัญ ได้แก่

1. เม็ดเลือดแดง (Red Blood Cells - RBCs)

เม็ดเลือดแดงมีหน้าที่ลำเลียงออกซิเจนจากปอดไปยังเนื้อเยื่อต่าง ๆ ในร่างกาย ค่าที่สำคัญที่ใช้ประเมินเม็ดเลือดแดง ได้แก่:

• ปริมาณของเม็ดเลือดแดง (RBC count): ค่าปกติในเพศชายประมาณ 4.7-6.1 ล้านเซลล์/ไมโครลิตร และในเพศหญิง 4.2-5.4 ล้านเซลล์/ไมโครลิตร ค่าที่ต่ำอาจบ่งบอกถึงภาวะโลหิตจาง ในขณะที่ค่าที่สูงอาจสัมพันธ์กับภาวะขาดน้ำหรือโรคไขกระดูก

• ฮีโมโกลบิน (Hemoglobin - Hgb): เป็นโปรตีนในเม็ดเลือดแดงที่ทำหน้าที่ขนส่งออกซิเจน ค่าในเพศชายปกติอยู่ที่ 13.8-17.2 g/dL และในเพศหญิง 12.1-15.1 g/dL

• ฮีมาโทคริต (Hematocrit - Hct): เป็นเปอร์เซ็นต์ของปริมาณเม็ดเลือดแดงต่อปริมาตรเลือดทั้งหมด ค่าในเพศชายปกติอยู่ที่ 40-50% และในเพศหญิง 36-44%

• ขนาดเฉลี่ยของเม็ดเลือดแดง (Mean Corpuscular Volume - MCV): ใช้บ่งชี้ขนาดของเม็ดเลือดแดง หากสูงกว่าปกติ อาจบ่งบอกภาวะโลหิตจางจากการขาดวิตามินบี 12 หรือโฟเลต หากต่ำกว่าปกติอาจเกิดจากภาวะโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็ก

2. เม็ดเลือดขาว (White Blood Cells - WBCs)

เม็ดเลือดขาวมีบทบาทสำคัญในระบบภูมิคุ้มกันของร่างกาย ช่วยป้องกันและต่อสู้กับการติดเชื้อ ค่า WBC ปกติอยู่ที่ 4,000-11,000 เซลล์/ไมโครลิตร หากสูงกว่าปกติ อาจเกิดจากการติดเชื้อ อักเสบ หรือมะเร็งเม็ดเลือดขาว หากต่ำกว่าปกติ อาจเกิดจากภาวะภูมิคุ้มกันบกพร่องหรือโรคไขกระดูก

ชนิดของเม็ดเลือดขาวที่สำคัญ ได้แก่:

• นิวโทรฟิล (Neutrophils): เพิ่มขึ้นในภาวะติดเชื้อแบคทีเรีย

• ลิมโฟไซต์ (Lymphocytes): เพิ่มขึ้นในภาวะติดเชื้อไวรัสหรือมะเร็งเม็ดเลือดขาวบางชนิด

• โมโนไซต์ (Monocytes): เกี่ยวข้องกับการอักเสบเรื้อรัง

• อีโอซิโนฟิล (Eosinophils): เพิ่มขึ้นในภาวะภูมิแพ้และการติดเชื้อพยาธิ

• เบโซฟิล (Basophils): เกี่ยวข้องกับภาวะอักเสบและโรคภูมิแพ้

3. เกล็ดเลือด (Platelets)

เกล็ดเลือดมีหน้าที่ช่วยให้เลือดแข็งตัว ค่าเกล็ดเลือดปกติอยู่ที่ 150,000-450,000 เซลล์/ไมโครลิตร หากต่ำกว่าปกติ อาจเพิ่มความเสี่ยงต่อภาวะเลือดออกผิดปกติ เช่น โรคไขกระดูก หรือภาวะเกล็ดเลือดต่ำจากภูมิคุ้มกัน หากสูงกว่าปกติ อาจเสี่ยงต่อการเกิดลิ่มเลือดอุดตัน

การประเมินผล CBC ในภาวะโรคต่าง ๆ

1. ภาวะโลหิตจาง (Anemia): มักพบค่าฮีโมโกลบินและฮีมาโทคริตต่ำ สาเหตุอาจเกิดจากการขาดธาตุเหล็ก วิตามินบี 12 หรือภาวะเลือดออกเรื้อรัง

2. การติดเชื้อ (Infections): จำนวนเม็ดเลือดขาวสูงขึ้นโดยเฉพาะนิวโทรฟิลในภาวะติดเชื้อแบคทีเรีย และลิมโฟไซต์ในภาวะติดเชื้อไวรัส

3. โรคไขกระดูก (Bone Marrow Disorders): เช่น มะเร็งเม็ดเลือดขาว มักพบค่าผิดปกติทั้งในเม็ดเลือดขาว เม็ดเลือดแดง และเกล็ดเลือด

4. ภาวะเลือดออกผิดปกติ (Bleeding Disorders): ค่าเกล็ดเลือดต่ำอาจทำให้มีจ้ำเลือดหรือเลือดออกง่าย

สรุป

การตรวจ CBC เป็นเครื่องมือสำคัญในการประเมินสุขภาพและช่วยให้แพทย์สามารถวินิจฉัยภาวะทางโลหิตวิทยาต่าง ๆ ได้อย่างแม่นยำ การแปลผลควรพิจารณาร่วมกับอาการทางคลินิกของผู้ป่วย และในบางกรณีอาจต้องทำการตรวจเพิ่มเติมเพื่อยืนยันการวินิจฉัย หากผลตรวจ CBC ผิดปกติ ควรปรึกษาแพทย์เพื่อหาสาเหตุและแนวทางการรักษาที่เหมาะสม